Việc nhiều khu đô thị hoang là do hiện tượng đầu cơ
Việc chuyển đổi công năng biệt thự và dat nen long phuoc ở TP.HCM lại nóng lên sau sự kiện Bộ Tài chính đồng ý bán đấu giá quyền sử dụng đất của “khu đất vàng” tại số 1 Lý Thái Tổ (Q.10, Hà Nội - hiện là Nhà khách Chính phủ).
Quản lý biệt thự có giá trị kiến trúc đã được bàn tới ở TPHCM từ hàng chục năm trước. Trong giai đoạn 1996-1998, nhân kỷ niệm Sài Gòn – Hà Nội 300 năm tuổi, UBND Hà Nội đã yêu cầu Văn phòng Kiến trúc sư trưởng TP cùng Trung tâm Khoa học Xã hội Nhân văn thu thập tư liệu về các công trình kiến trúc có giá trị ở Hà Nội, trong đó có các biệt thự để phục vụ công tác quy hoạch và quản lý đô thị.
Kiến trúc sư Lê Quang Ninh, một cán bộ chủ chốt trong tổ công tác này, cho biết, nhiệm vụ đã được triển khai với nhiều nghiên cứu rất cụ thể và chi tiết. 108 công trình kiến trúc, trong đó có nhiều biệt thự alibaba long phuoc có giá trị đã được tổng hợp và đánh giá. Nghiên cứu được UBND Hà Nội đánh giá cao và được sử dụng làm tài liệu cho rất nhiều công trình khảo cứu về bảo tồn sau này.
Trong khi đó, Kiến trúc sư Nguyễn Trường Lưu, Phó chủ tịch thường trực Hội Kiến trúc sư TPHCM, lập luận: Chùm biệt thự ở “khu đất vàng” không có giá trị về mặt kiến trúc mà giá trị nhất là mảng xanh của các cây cổ thụ cùng một số cây trồng khác. Do vậy, nên đầu tư mới và khai thác không gian này. Tuy nhiên, khai thác không có nghĩa xây các tòa nhà cao tầng, kéo thêm người đến ở và làm việc.
Kiến trúc sư Nguyễn Trường Lưu cho rằng, tốt nhất là làm một công viên trong khu đất bởi khu vực này đang rất thiếu công viên. Các biệt thự hiện hữu có thể làm các nhà bảo tàng, các nhà văn hóa, nơi đọc sách… cho người dân. Hà Nội có thể tham gia đấu thầu mua lại khu đất với rất nhiều lợi thế mà không một nhà đầu tư nào có được. Đó là lợi thế của nhà lập quy hoạch xây dựng cho khu đất.
Hà Nội hiện đang có gần 700 biệt thự bỏ hoang. Những biệt thự bỏ hoang này đang gây xấu mỹ quan đô thị. Nhưng, có phải mọi lỗi lầm đều do người đầu cơ? Thời gian qua, tình trạng các biệt thự, chung cư xây dựng rồi bỏ hoang không có người ở đã gây bức xúc trong dư luận. Mới đây, Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cùng Sở Xây dựng Hà Nội cũng đưa ra kết quả sơ bộ sau khi kiểm tra tình trạng xây dựng, sử dụng của gần 2.700 căn biệt thự tại Hà Nội.
Cách nay hơn 3 năm, Sở QH-KT Hà Nội có thêm một nghiên cứu khác về biệt thự khi xây dựng quy chế quản lý biệt thự trên địa bàn TP. TS Nguyễn Trọng Hòa, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Hà Nội, Giám đốc Sở QH-KT thời ấy, cho biết, nghiên cứu của Sở QH-KT khá bài bản, hướng quản lý các biệt thự này như thế nào đã được đề xuất rất chi tiết. Ví dụ, cải tạo biệt thự cũ đơn lẻ không nên xây thêm quá cao. Trường hợp có nhiều biệt thự trong một khu vực thì một vài biệt thự có thể được xây cao nhưng phải hài hòa với cảnh quan xung quanh…
Theo đó, trong số gần 2.700 căn biệt thự tại các huyện nội ngoại thành khu vực Hà Nội, có đến 1.743 căn đã được sử dụng, chiếm khoảng 65%. Số còn lại chưa đưa vào sử dụng, vẫn còn ở tình trạng xây thô, bỏ hoang. Nhiều trường hợp dự án sau khi được phê duyệt 7 năm vẫn chưa hoàn thiện.
Quan điểm về tôn tạo các biệt thự của Sở QH-KT cũng khá rõ ràng, vì theo ông Lý Khánh Tâm Thảo, Phó phòng Quản lý khu trung tâm TP thuộc Sở QH-KT Hà Nội, việc cải tạo, chuyển đổi công năng của các biệt thự là quá trình tất yếu trong một đô thị đang phát triển mạnh mẽ như Hà Nội. Đặc biệt, đối với khu trung tâm - nơi đất có giá trị rất cao, nếu sử dụng các biệt thự hàng trăm mét vuông chỉ để vài người ở hoặc vài chục người sẽ vô cùng xa xỉ. Bảo tồn các biệt thự không có nghĩa để làm... bảo tàng. Chỉ có một số công trình đặc biệt, có ý nghĩa văn hóa, lịch sử lớn, được các nhà chuyên môn thừa nhận như Văn phòng UBND Hà Nội, Dinh Thống Nhất, Nhà hát Hà Nội... mới phải gìn giữ nguyên trạng, đúng chức năng.
Cùng với Sở QH-KT, Sở Xây dựng đang thống kê số lượng các biệt thự trên địa bàn TP. Theo ông Đỗ Phi Hùng, Phó giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội, hiện còn 10 trong tổng số 24 quận, huyện của Hà Nội chưa có báo cáo về số lượng biệt thự trên địa bàn. Sở sẽ lưu ý các địa phương này để có thể trong tháng 9/2011 hoàn tất công tác thống kê. Xong động thái này, Sở Xây dựng sẽ phối hợp với Sở QH-KT phân loại biệt thự và đề xuất UBND Hà Nội giải pháp quản lý.
Quay trở lại với “khu đất vàng” tại số 1 Lý Thái Tổ - nơi được cho là có khoảng 10 biệt thự đang tồn tại. Hiện có rất nhiều ý kiến khác nhau ngay trong giới kiến trúc sư xung quanh vấn đề bảo tồn các biệt thự này. Kiến trúc sư Lê Quang Ninh cho rằng, nên bảo tồn các biệt thự vì chúng được xây dựng theo lối kiến trúc nhà riêng lẻ với khoảng không gian xanh rộng lớn khá tiêu biểu cho một giai đoạn phát triển kiến trúc của Sài Gòn trước năm 1975. Biệt thự nào xuống cấp thì sửa chữa.
Ngoài ra, “khu đất vàng” với nhiều cây xanh hàng chục tuổi này còn nằm trong quần thể mảng xanh nối từ các trường ĐH Sư phạm, ĐH Khoa học Tự nhiên sang Trường Lê Hồng Phong phía Q.5, tiếp nối công viên Âu Lạc đến khu biệt thự Lý Thái Tổ. Nguyên trước đây, thường được dùng để đón các đoàn khách ngoại giao cấp cao của Nhà nước và Hà Nội. Do vậy, ít nhiều chúng có mang dấu ấn lịch sử.
Ông Lý Khánh Tâm Thảo phân tích thêm, việc thay đổi công năng của biệt thự về nguyên tắc không sai luật do Thông tư 38/2009 về quản lý biệt thự trong đô thị của Bộ Xây dựng quy định “biệt thự có thể là nhà ở hoặc nhà được dùng vào mục đích khác”. Dự thảo quy chế quản lý biệt thự nêu trên đang được Sở QH-KT trình UBND Hà Nội xem xét.
Theo nhận định của Bộ Tài chính việc xuất hiện ngày càng nhiều những khu biệt thự, căn hộ xây dựng lên nhưng không có người ở là do có đầu cơ trong kinh doanh bất động sản. Do vậy, Bộ này cho rằng những trường hợp như vậy nên xem xét áp thuế để hạn chế tiêu cực.
GS-TSKH Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng nhấn mạnh: Chủ nhân của những ngôi nhà bỏ hoang thường chủ yếu là giới đầu cơ. Vì vậy phải đánh thuế làm sao để họ không giữ nổi cái nhà bỏ không đó nữa. Ít nhất người ta cũng phải cho thuê, bởi nếu cứ bỏ hoang thì sẽ phải đóng thuế cao. Chứ nếu với mức thuế thấp, người có nhà còn chịu nổi, người ta cứ bỏ nhà hoang đấy thì cũng không làm gì được.
Lý do nên thu thuế là vì sở hữu đối với bất động sản có cái khác so với các tài sản khác. "Anh mua cái ôtô, không dùng cũng không sao. Anh mua cái bút, bỏ đi cũng được. Vì điều đó không ảnh hưởng gì đến ai. Nhưng với bất động sản, anh không sử dụng thì lại làm ảnh hưởng đến người khác, vì quỹ nhà đất có hạn. Nhà đất là của anh nhưng anh phải sử dụng theo quy hoạch của Nhà nước. Vì vậy, không thể lý luận cùn: “Nhà đất của tôi, tôi muốn làm gì cũng được”, ông Võ nói.
